1. Ater-ater

Ater-ater yaiku aksara utawa wanda kang dumunung aneng sangarepe

tembung.

Warna-warnaning ater-ater yaiku:

a. Ater-ater anuswara: an, am, any, ang (m, n, ny, ng)

Tuladha:

- an + tonton = nonton

- am + pinggir = minggir

- any + setor = nyetor

- ang + andhep = ngadhep

b. Ater-ater tripurusa: dak-, ko-, di-

Tuladha:

- dak + gayuh = dakgayuh

- ko + gawe = kogawe

- di + angkat = diangkat

c. Ater-ater liyane: a-, ma-, ka-, sa-, pa-, pi-, pra-, kuma-, kapi-, tar-

Tuladha:

akarya, makumpul, katuku, sakantor, pomah, pituduh, pratandha,

priagung, kumalancang, kamiseseg, kapiluyu, tarkadhang

2. Seselan

Seselan yaiku aksara utawa wanda kang dayane ana setengahe tembung.

Seselan ing basa jawa iku ana papat yaiku: -um-, -in-, -el-, -er-

Tuladha:

- titah + -um- = tumitah

- tutuh + -in- = tinutuh

- dewer + -el- = delewer

- cuwil + -er- = ceruwil

3. Panambang

Panambang yaiku aksara utawa wanda kang mapan ing samburine

tembung. Dene wujude panambang: -i, -ake, -ne, -e, -a, -ana, -ku,

-mu, -en. Kajaba saka iku isih akeh panambang saka basa manca

kayata man, wan, wati, isme.

Tuladha:

milihi, nitipake, nukokake, kabare, mikira, tutupana, ibuku, sapimu,

tebasen, seniman, sastrawan, seniwati, sosialis, kapilaisme