Menelaah struktur pantun

Fatamorgana ternyata semu

Namun indahnya tiada terkira

Patuhilah selalu nasihat ibumu  

Agar hidupmu tidak sengsara

1. Struktur penyajian pantun adalah dua larik sampiran dan dua larik isi pantun.
2. Dua larik pertama merupakan pengantar untuk masuk pada isi larik 3 dan 4.
3. Makna atau isi pada larik 1 dan 2 dengan larik 3 dan 4 tidak berhubungan.
4. Ditinjau dari jenis kalimat yang digunakan, pantun larik 1 dan larik 2 menggunakan kalimat berita.  
5. Larik 1 dan larik 2 merupakan kalimat berdiri sendiri.  
6. Larik 3 dan 4 merupakan kalimat SARAN dengan pola hubungan tujuan (AGAR), pada larik 3 dan larik 4 merupakan hasil.
7. Larik 3 dan 4 merupakan satu kalimat majemuk

Menelaah struktur gurindam

Jagalah hati jagalah lisan

Agar kau tidak hidup dalam penyesalan

1. Struktur penyajian gurindam dua larik merupakan isi yang berhubungan.
2. Larik 1 merupakan syarat terjadinya keadaan pada larik 2.
3. Ditinjau dari jenis kalimat yang digunakan, gurindam tersebut menggunakan kalimat dengan pola hubungan tujuan (larik agar ...) dan pada larik 2 kondisi/keadaan jika apabila tujuan dilakukan

Menelaah struktur syair

Wahai muda, kenali dirimu

Ialah perahu tamsil hidupmu

Tiadalah berapa lama hidupmu

Ke akhirat jua kekal hidupmu

1. Struktur penyajian syair satu bait terdiri atas 4 larik.
2. Pola rima sama (a-a-a-a).
3. Keempat larik syair merupakan isi dan terkait dengan bait-bait yang lain.
4. Pilihan kata yang digunakan pada syair tersebut merupakan kata bersifat simbolik dan ungkapan lama.
5. Ditinjau dari jenis kalimat yang digunakan syair tersebut:
6. Larik 1 menggunakan kalimat untuk menyapa (menggunakan kata seru Wahai....)
7. Larik 2 dan 3 merupakan kalimat saran kepada generasi muda yang disapa pada larik 1.
8. Larik 4 pada kutipan syair tersebut merupakan sebab yang akan ditemui jika melakukan apa yang diperintahkan pada larik 2 dan 3.