Jawaban:

Cerkak cekakan saka carita cekak. Nanging cerkak dudu crita sing dicekak. Cerkak bisa komplit lan mbulet. Ing Bahasa Indonesia istilahe diarani cerpen. Cerkak salah sijine karya sastra jawa kang prasaja. Wujude gancaran (prosa) dene cerkak sing becik iki duwe titikan mangkene:

1. Ngemot teges makna utawa manfaat

2. Kenthel utawa mentes/padhet

3. Proses nulis becike figuratif

4. Tataran sabanjure eskalatif

Titikane cerkak

1. Ceritane cekak lumrahe kurang saka 10.000 tembung

2. Diwaca sakeplasan (sekali duduk)

3. Perkara kang dicritakake mung siji

4. Cacahe paraga mung sithik

5. Tokoh kang diceritakake ora nganti owah nasibe

6. Sipate reka-reka/fiktif

7. Cerkak Asifat naratif (manut urutan wektu)

Ing cerkak ana perangan kang disebut unsur ekstrinsik lan unsur instrinsik. Unsur ekstrinsik yaiku unsur ing sajabaning carita cerkak, nanging isih mangaribawani dumadine cerkak mau. Unsur ekstrinsik antarane factor ideologi, politik, ekonomi, sosial budaya, agama, tata nilai kang ana ing satengahig masyarakat. Dene Unsur instrinsik yaiku unsur kang bakal dienggo pathokan gawe crita cekak, kayata tema, tokoh lan penokohan, latar, alur, sudut pandang lan amanat.

Nah ana ing wulangan iki samengko bakal nggladhi para siswa supaya bisa nemokake tema, tokoh, latar lan alur kang ana ing cerkak. Nanging luwih becik nyinau unsur intrinsik, antarane:

1. Tokoh-penokohan

Tokoh utawa paraga yaiku bleger,wewujudan, sosok utawa individu rerekan (kang direka) kang bakal dicaritakake ana ing cerita cekak.

a. Tokoh/paraga protagonist, paraga utama

b. Tokoh/paraga antagonis, paraga kang lelawanan karo paraga utama

c. Tokoh/paraga tritagonis, paraga ing antarane protagonis lan antagonis.

Penokohan utawa watak yaiku, panggawene wewatekane tokoh, lan crita gegambaraning watak ing carita cekak.

Penokohan, yaiku carane pengarang nggambarake lan njlentrehake karakter tokoh ana ing crita. Ana 2 teknik kanggo nggambarake karakter salah sawijining tokoh.

1. Teknik analitik, yaiku karakter/watak tokoh kang dijlentrehake kanthi langsung dening pengarang.

2. Teknik dramatic

karakter/watak tokoh kang dijlentrehake kanthi penggambaran:

a) Bab fisik lan tindak tanduke tokoh

b) Lingkungan kauripan tokoh

c) Tata basane tokoh

d) Dalan pikirane tokoh

e) Dening tokoh liyane

2. Latar

Yaiku unsur sajerone cerita cekak kang nuduhake ing ngendi, kepriye, lan kapan carita mau kedadean. Latar ana cacah telu, yaiku:

a. latar papan, yaiku latar kang dadi papan panggonan nalika kedadeyan ana ing crita iku dicritakake.

Tuladha: ing plataran omahe Agus seneng tenguk-tenguk nyawang kahanan…….

b. latar wektu, yaiku wektu nalika kadadeyan ana ing crita iku dicritakake.

Tuladha: Dina iki, 27 Desember 2009, ing wengi kutha Jakarta tansah rame. Amerga